Оксигенотерапия: тарихы, ерекшелігі және пайдасы
Оксигенотерапия дегеніміз не?
Оксигенотерапия – бұл емдік мақсатта ағзаға оттегін беру әдісі. Бұл терапия көбінесе тыныс алу жеткіліксіздігі, жүрек-қан тамыр жүйесінің аурулары және басқа да медициналық жағдайларда қолданылады. Оксигенотерапия науқастың өмір сапасын жақсартып, ағзаға қажетті оттегі мөлшерін қамтамасыз етуге бағытталған.
Оксигенотерапияның тарихы
Оксигенотерапияның тарихы XVII ғасырдан бастау алады. Алғаш рет оттегін медициналық мақсатта қолдану 1774 жылы Джозеф Пристлидің оттегін ашуымен байланысты. XIX ғасырда оттегі көптеген медициналық жағдайларды емдеу үшін қолданыла бастады. 1960 жылдары заманауи оксигенотерапия технологияларының дамуы медициналық құрал-жабдықтар мен оттегі беру жүйелерінің жетілдірілуімен байланысты болды.
Оксигенотерапияның ерекшеліктері
Оксигенотерапияның басты ерекшелігі – ағзаға қажетті оттегін қамтамасыз ету арқылы ағзаның қызметін қалыпқа келтіру. Терапияның бірнеше негізгі түрі бар:
- Үздіксіз оксигенотерапия: Науқасқа ұзақ уақыт бойы оттегі беріледі.
- Қысқа мерзімді оксигенотерапия: Белгілі бір медициналық жағдайларда қысқа уақытқа қолданылады.
- Гипербариялық оксигенотерапия: Арнайы камераларда жоғары қысым астында оттегі беріледі. Бұл әдіс жараларды емдеуде, күйіктерде және декомпрессиялық ауруларда тиімді.
Қолданылатын жағдайлар
Оксигенотерапия көптеген медициналық жағдайларда қолданылады, оның ішінде:
-
Тыныс алу аурулары:
- Созылмалы обструктивті өкпе ауруы (СОӨА);
- Бронхиалды астма;
- Өкпе фиброзы.
-
Жүрек-қан тамыр жүйесінің аурулары:
- Жүрек жеткіліксіздігі;
- Гипоксия.
-
Жарақаттар және шұғыл жағдайлар:
- Улану (мысалы, көміртегі тотығымен);
- Декомпрессиялық ауру.
-
Хирургиялық операциялар:
- Анестезия кезінде ағзаға оттегі беру;
- Операциядан кейінгі қалпына келтіру кезеңінде.
Оксигенотерапияның пайдасы
Оксигенотерапияның ағзаға тигізетін әсері көп:
- Қан айналымын жақсарту: Оттегі қанға түсіп, тіндерге оттегі жеткізілуін жақсартады.
- Ағза қызметін жақсарту: Жасушалардың метаболизмі артады, бұл олардың дұрыс жұмыс істеуіне ықпал етеді.
- Иммунитетті нығайту: Оттегі иммундық жүйенің жұмысын ынталандырады.
- Стресс деңгейін төмендету: Оттегі миға түсіп, жүйке жүйесін тыныштандырады.
- Энергия деңгейін арттыру: Ағзадағы энергия алмасуы күшейеді.
Қарсы көрсетілімдер мен сақтық шаралары
Оксигенотерапия кейбір жағдайларда сақтықпен қолданылуы керек:
- Оттегіге тәуелділік: Ұзақ уақыт қолдану кезінде ағза өздігінен оттегін пайдалану қабілетін төмендетуі мүмкін.
- Өкпе аурулары: Өкпенің гипервентиляциясы немесе оттегі улануы болуы ықтимал.
- Жоғары қысым: Гипербариялық камераларда қолданылатын оксигенотерапия кезінде қысымға байланысты қолайсыздықтар болуы мүмкін.
Қолдану әдістері
Оксигенотерапияның бірнеше қолдану әдісі бар:
- Маскалар: Оттегіні беру үшін арнайы бет маскалары қолданылады.
- Назальды каннула: Мұрын арқылы оттегі беру үшін қолданылады.
- Гипербариялық камералар: Жоғары қысым астында оттегін беру үшін арнайы жабдықтар пайдаланылады.
Қорытынды
Оксигенотерапия – қазіргі медицинаның маңызды бөлігі. Оның көмегімен көптеген ауруларды емдеуге және ағзаның жағдайын жақсартуға болады. Алайда, оны қолданар алдында мамандармен кеңесу қажет. Бұл терапияның дұрыс және тиімді қолданылуы науқастардың өмір сапасын едәуір жақсартады.